Eén collectief proces, vijf films, als hommage aan Chantal Akerman
Een groep kunstenaars werd uitgenodigd om zich te laten inspireren door het werk van de bekende, Belgische filmmaker Chantal Akerman, meerbepaald door News from Home (1976). De drukke stad New York fungeert als hoofdpersonage in de film. Ondertussen horen we de stem van Akerman die brieven voorleest van haar moeder in Brussel. Ze vertelt dagdagelijkse anekdotes van het thuis front en vraagt steeds urgenter om nieuws uit New York.
Een groep kunstenaars wordt gevraagd om samen één film te maken: elk met hun eigen stem, stijl en uitgangspunt. Tijdens het werkproces, ontstonden vragen zoals: hoe verhoud je je als kunstenaar tot andere filmpraktijken, hoe creëer je een collectief werk met behoud van je eigenheid? Je krijgt maar liefst vijf verschillende films te zien binnen één caleidoscopische film: Stone, Hat, Ribbon and Rose van Eva Giolo, Barefoot Birthdays on Unbreakable Glass van Rebecca Jane Arthur, When Things Fall Apart van Katja Mater, Un Âne van het kunstenaarsduo Sirah Foighel Brutmann & Eitan Efrat en The possibility of being sea van Maaike Neuville. Letterlijke details zoals brieven en metro’s, en thema’s zoals dislocatie, het onthechte stadsleven, vervreemding versus zich thuis voelen, afstand versus nabijheid, en de moeder dochterrelatie echoën de films van Akerman. De kunstenaars kunnen helaas niet meer rechtstreeks in gesprek gaan met de filmmaakster, die in 2015 overleed. Dit collectieve werk getuigt echter van een manier om met haar werk in dialoog te treden.
Kunstcritica en curator Joséphine Vandekerckhove geeft een inleiding op het werk van Chantal Akerman.
2023, BE, 16:9
HD video en 16mm getransfereerd naar HD video
82', kleur, stereo & 5.1
Engels, Frans en Nederlands gesproken
Frans en Nederlands ondertiteld
Stone, Hat, Ribbon and Rose
Eva Giolo
Een kaart – een wereld - ontvouwt zich op een tafel. In Akermans News from Home speelt New York een belangrijke rol, in Eva Giolo’s nieuwe korte film is dat Brussel. We maken een audiovisuele tocht doorheen de stad, die tegelijkertijd een filmische boodschap aan Akerman vormt.
Grauw ochtendlicht onthult geparkeerde auto’s in kalme straten, een zwembad zonder bezoekers, een leeg metroperron. We worden meegevoerd naar plekken waar mensen een grijze dag doorbrengen: een sportzaal, een museum, een ruimte voor gevonden voorwerpen, een
bibliotheek, een cinemazaal. Net zoals Akerman vaak in haar eigen films in beeld kwam, zien we ook Giolo terwijl ze rust in een hotelkamer – het open raam laat de slapende stad subtiel binnen. Stone, Hat, Ribbon and Rose biedt een reflectie op het voorbijglijden van tijd in stilte en beweging. Tussen de geluiden en beelden van de stad worden geruisloze, surreële scènes met objecten in een hemelsblauwe studio getoond: een opgeblazen zwemband, een rode speelgoedauto, een stilleven, een vaas, een opgerold filmscherm.
Een beeld van een metrogang doet plots denken aan een leeg cinemascherm, een open raam en het kader van een schilderij. De alternerende, associatieve beelden fungeren als absurde, kritische en poëtische commentaren op het dagdagelijkse leven.
Barefoot Birthdays on Unbreakable Glass
Rebecca Jane Arthur
Filmmaker Rebecca Jane Arthur brengt drie vrouwen in beeld waarmee ze bevriend is: Constance, Azam en Anna. Terwijl haar vriendinnen in hun huiselijke omgeving dagdagelijkse bezigheden verrichten, zoomt Arthurs camera in op objecten en handelingen. We zien handen die tekenen, fotograferen, bakken en verplanten, korte shots van foto’s, juwelen, bloem, boter, planten en aarde. Zo ontstaat een kleurrijk, fragmentarisch en zintuigelijk portret van de drie vrouwen en hun verhalen over het maken van kunst, immigratie en veranderende familiebanden. Elke vrouw reflecteert over de relatie met haar moeder: hoe die transformeert en gekoesterd wordt.
Arthur filmt de vrouwen in Brussel, de stad waar zowel zijzelf als haar vriendinnen een thuis vonden, zichzelf heruitvonden, en een zelfgekozen familie vormden.
Barefoot Birthdays on Unbreakable Glass viert die verandering en die vriendschap. Tegenover Chantal Akermans lange, afstandelijke buitenshots in New York plaatst deze film een intieme binnenwereld. Arthur creëert vaak persoonlijke audiovisuele portretten, die tegelijkertijd betekenisvol zijn binnen een bredere maatschappelijke context.
When Things Fall Apart
Katja Mater
Katja Mater toont een reeks filmassemblages die ons uitnodigen in de tussenzone waar het medium film zich bij uitstek toe leent, waar plaats is voor een andersoortige tijdsbeleving. Beelden van hemellichamen zijn samengesteld uit verschillende momentopnames van één dag.
Ze doen een schijnbaar verloren verleden en een onafwendbare toekomst versmelten. De camera dwaalt over handgeschreven woorden op papier: de notities die Mater maakte vlak na de dood van haar vader en vlak voor haar moeder stierf. Tijdens die periode werd de kunstenares begeleid door death doula Staci Bu Shea, die ondersteuning biedt bij verlies en rouw. Ze beschouwt de tekst als een samenwerking tussen zichzelf en Bu Shea.
Lineariteit verdwijnt wanneer de tijd in contact komt met een taal van verlies. Terwijl in Akermans News from Home afwezigheid botst op verlangens, en heden op verleden, probeert Mater die ogenschijnlijke contrasten met elkaar in dialoog te brengen. Het is kenmerkend voor Mater om
een alternatieve, contradictorische ervaring van de realiteit op te roepen aan de hand van optische media zoals film en fotografie. Haar werk balanceert tussen informatie en interpretatie, tussen het mogelijke en het onmogelijke.
Un Âne
Sirah Foighel Brutmann en Eitan Efrat
In Akermans laatste film, No Home Movie (2015), zien we beelden van de Palestijnse/Israëlische Al Naqab/Negevwoestijn. Akerman kiest er echter voor om de naam van de locatie niet te benoemen. Eitan Efrat en Sirah Foighel Brutmann trokken naar diezelfde woestijn, en maakten er
alternatieve beelden: asfaltwegen die het dorre landschap doorsnijden, toeristen op kamelen, een muzikant die tegen een auto aanleunt, een ezel uit het dorp Al-buqay’a.
Tot hun grote frustratie kunnen ze niet meer rechtstreeks in gesprek gaan met de filmmaker, dus vatten ze Un Âne op als een imaginaire, intergenerationele dialoog. Het kunstenaarsduo deelt met Akerman een familiegeschiedenis van dislocatie en ontheemding. In tegenstelling tot haar naaste familieleden, kwamen hun families in Israël terecht. Zelf wonen ze in Brussel. Binnen hun Europese, Joodse identiteit proberen ze komaf te maken met zionisme en kolonisatie. In de keuze voor de briefvorm en de worsteling met hun familiegeschiedenis en met begrippen zoals identiteit en thuishoren, leggen Efrat en Foighel Brutmann linken tussen hun werk en dat van Akerman.
Hun film voegt een vorm van rouw toe aan de woestijnbeelden van de cineaste, een plaats- en taalgebonden verdriet met een politiek aspect. Die ervaring waait als een wind doorheen Un Âne.
The possibility of being sea
Maaike Neuville
Een kinderlied. Een zee die met moeite gekadreerd kan worden. Groen gebladerte, de drukte van stadsverkeer, fragmenten van glimmende vloeren en tl-lampen, en uiteindelijk een ziekenhuiskamer. De route naar de kamer waar ooit een moeder het leven liet, evoceert twee totaal
uiteenlopende perspectieven: dat van de achtergeblevene, en dat van de vertrekker.
Een tastbare, gedetailleerde realiteit waarin de dochter ondertussen zelf moeder werd, glijdt af naar vervormde
indrukken, glitches en lichtvlekken, naar heldere kleuren - zoals de efemere beelden die we achter halfgesloten oogleden zien. The possibility of being sea bestaat uit twee visuele brieven die elkaar spiegelen. In News from Home leest een dochter brieven voor van haar moeder uit Brussel. Hier verbeeldt een dochter wat haar moeder haar nog wil zeggen en tonen vanuit een immateriële wereld, levendig en sereen tegelijkertijd. Licht en donker, kinderlied en razende tijd, oude en nieuwe moeders, dochters en kleindochters, vervlochten in een immer transformerende dialoog.
The possibility of being sea van schrijver, theater- en filmmaker Maaike Neuville bevindt zich net zoals haar andere korte films op het spectrum tussen gedicht, persoonlijk portret en fictie.