Rethink & Replace
Charles Dekeukeleire is, samen met Henri Storck, een van de pioniers van de Belgische cinema. Al met zijn eerste films Combat De Boxe (1927) en Impatience (1928) maakte hij internationaal furore; terwijl hij in Vlaanderen aanvankelijk als te experimenteel of amateuristisch weggezet werd. Met Storck, die zijn werk in 1928 in Oostende presenteerde, ontwikkelde hij een diepe en jarenlange vriendschap.
Dekeukeleire is auteur van een 70-tal documentaires en een 4-tal speelfilms. Hij zocht en vond aansluiting bij de internationale avant-garde en was in ons land de grondlegger voor de sociaal geïnspireerde, kritische documentaire.
Hij geloofde rotsvast in de maatschappelijke en zelfs politieke rol van de cinema. In zijn, nog steeds lezenswaardige, essay L’émotion Sociale (1942) beschrijft hij de behoefte aan een nieuwe collectieve bezieling, een gedeelde vreugde die de samenleving terug menselijk maakt en ook nieuwe kunstvormen doet ontstaan. Dekeukeleire vindt het de taak van de kunstenaar om “alle menselijke activiteiten te coördineren op het emotionele vlak, de voertaal creëren voor het gevoel, zodat de kunstenaar in zijn sociale rol de sereniteit van geest terugvindt die hij ook schenkt aan anderen.” Hij streeft naar technische perfectie en de montage van zijn films getuigt tot op vandaag van een enorme vakkennis en geduld.
Vanuit die geest en overtuiging (“de filmregisseur mag geen orkestleider zijn die talentvolle mensen disciplineert, maar moet een echte auteur wezen die zelf de materie kneedt.”) maakte Dekeukeleire in 1934, in volle economische crisis, zijn film Terres Brulées. De film heeft als relatief eenvoudig uitgangspunt de tocht, per vrachtwagen, van Brussel naar Congo. Hij maakte die reis samen met Commandant Brondeel, die in opdracht van de regering de weg, via het land, in kaart moest brengen tussen België en haar kolonies. Brondeel nodigde Dekeukeleire uit om hier cinematografisch verslag van uit te brengen.
Terres Brulées werd in 1935 bekroond door de Belgische regering en al snel gepercipieerd als een aanklacht tegen de ellende van de lokale bevolkingen in Afrika, en daardoor een legitimering van de koloniale onderneming die zogenaamd beschaving bracht.
Deze film is, ondanks de bijzonder zorgvuldige compositie, montage en framing, een blijvende getuige van hoe film en fotografie gebruikt werden, en onontbeerlijk waren, in de gigantische propagandamachine om de Europese exploitatie van het Afrikaanse continent te rechtvaardigen en te verkopen. Tegelijk toont de film uniek beeldmateriaal uit een ver en vervlogen verleden.
Deze screening past in het kader van de reflectiereeks Rethink & Replace waarin we nadenken over collectieve verhalen uit het verleden en deze confronteren met de verhalen van vandaag. De film wordt vakkundig ingeleid door Patricia Hermand en nadien is er gelegenheid tot gesprek en debat.