Washing Away the Past - een videoinstallatie
Ria Pacquée - Washing Away the Past, 2022
Video, 59”, loop
Deze zomer tonen we een videowerk van Ria Pacquée dat ze dit voorjaar maakte. Washing Away the Past toont het schoonmaken van het Leopold-II-monument nadat het door activisten overgoten werd met rode verf.
Het monument, dat in 1931 opgericht werd, is al decennialang controversieel. Op vandaag is het een van de weinige, en sowieso een van de meest iconische monumenten ter ere van Leopold II die zich nog in het openbaar domein bevinden. Het beeld is zowel gecontesteerd omwille van de misdaden van Leopold II in Congo alsook de manipulatieve iconografie.
Leopold II werd als ‘geniale beschermer’ afgebeeld en wordt hierbij aanbeden door twee groepen bij wie de schade tijdens en na zijn bewind, ongezien groot is. Hij onderdrukte enerzijds, samen met het Oostendse stadsbestuur, op bloedige en repressieve wijze de vissersopstand in 1887. Anderzijds is er Congo - waar de schattingen over het aantal doden onder zijn bewind variëren van minstens 10 tot 20 miljoen slachtoffers.
Het ruiterstandbeeld in Oostende werd opgericht in het interbellum en ademt ook volop de tijdsgeest van toen. Het werd officieel opgericht door Stad Oostende en ingehuldigd door het vorstenpaar Albert I en Elisabeth in 1931, tijdens de hoogdagen van het Belgisch kolonialisme.
Het videowerkje van Ria Pacquée, dat haast door een gelukkig toeval tot stand kwam, wijst op die dubbelzinnige houding en op de worsteling van de stad (en haar bewoners) met de eigen rol in het verbergen en manipuleren van de koloniale genocide.
Door in Washing Away the Past het herstellen van het vandalisme door activisten in beeld te brengen vloeit de rode verf als bloed aan de voeten van Leopold II. De zichtbare beschadigingen zijn hiermee dan wel weggewassen, de opkuisactie toont tegelijk overduidelijk aan dat we met het verleden zelf nog lang niet in het reine zijn.
Ria Pacquée
Ria Pacquée (°1954), woont en werkt in Oostende en Antwerpen. Ze gooide internationaal grote ogen in de jaren 1980 met haar performatieve reeksen ‘Madame’ en ‘It’ waarin ze fictieve personages liet infiltreren in het dagelijkse leven. Zo ondernam ‘Madame’ een pelgrimstocht naar Lourdes en ging ‘it’ met een metaaldetector op zoek naar schatten in Wenen. Hiermee bewoog ze op de dunne lijn tussen fictie en realiteit.
Hoewel performance en performatieve strategieën nog altijd een rol spelen in haar meer recente werk, concentreert ze zich meer op fotografie en video.
Ze observeert, via fotografie en video, en neemt deel, via performances, aan het leven in de openbare ruimte. De straat bij uitstek is haar actieterrein. Ze beschouwt dit als een levende en dynamische setting waarin ze discreet en omzichtig voortbeweegt en registreert. Ze heeft een bijzondere interesse voor rituelen en de metafysica die verbonden is aan religieuze ervaringen, anonimiteit, zwerven in de stad en het verzamelen van overlappende geluiden en beelden. Door in te gaan op details die ze in het dagelijkse leven observeert gaat ze een nieuwe werkelijkheid (her)creëren en zich toe-eigenen. Een bepalende factor in haar werk is toeval.
